Brojni novinski stupci i knjige ispisani su o tragičnom životu čuvene srpske glumice Žanke Stokić (1887-1947), ljubavi koju je imala sa popularnim Aleksandrom Gavrilovićem, sa kojim je često delila scenu, ali i njenim počecima u siromašnim trupama na scenama Kraljevine.

Deluje gotovo neverovatno da nisu poznati svi detalji iz života obožavane Nušićeve muze, Živke Ministarke, koju je igrala više od 200 puta.

Ovo je priča iz 1916. godine u kojoj otkriveno da je jedna od najvećih srpskih dramskih umetnica imala veliku ljubavnu romansu sa poznatim apotekarom iz Kruševca, Dušanom Kedrovićem (1879-1965)! Iako je trajala svega nekoliko meseci, veza glumice i apotekara bila je u jednom trenutku krunisana i veridbom.

- Žanka je kao član glumačke trupe Dimitrija Nišlića (1873-1906) prvi put došla u Kruševac nešto pre Majskog prevrata 1903, a u kafani "Takovo" povremeno je, ali ipak veoma zapaženo, zaigrala na sceni - otkrio je za "Novosti" hroničar neobične kruševačke istorije Miloš Stojadinović. - Živela je u skromnoj sobici sa koleginicom Milkom Krsmanović, hranile su se, kao i cela trupa u pekari. Veza sa Kedrovićem, koji je u poslu nasledio svog oca Dragoslava (1839-1907), osnivača apotekarske prakse, prve u Kruševcu,otpočela je i završila se prilikom njenog drugog boravka u srpskoj srednjovekovnoj prestonici, gde je došla novembra 1915. godine povlačeći se sa narodom u vihoru Velikog rata.

Žanka Stokić bila je jedna od 50.000 izbeglica koje su spas potražile u Kruševcu. Bezmalo oduvek bez privatne sreće, izgubila je svu ušteđevinu u vozu kod Stalaća: novac u metalu, slučajno se prosuo i uspela je da pokupi tek manji deo. Nije poznato kako je glumica zavolela apotekara. O vezi sa njim progorila je samo jednom, u okviru feljtona, koji je izlazio tokom 1936. u listu "Vreme".

- Taj period u Kruševcu je bio vrlo težak, više puta je bila svedok odvođenju talaca na streljanje, i to gledajući iz apoteke verenika kolone vezanih ljudi - kaže Stojadinović.

- Jednom prilikom je prisustvovala ispovedanju žene koja je uletela u apoteku tražeći vodu. Upravo su joj streljali svekra. A sigurno je na nju najviše uticalo kada je videla na vešalima telo starog crkvenjaka koga je dobro poznavala.

Žanka nikada nije otkrila razloge za prekid veridbe, osim da su se razišli "mirno kao prijatelji" i da su "shvatili oboje da je bolje na vreme prekinuti vezu koja bi docnije mogla da ih unesreći". Po povratku za Beograd zatiče granatiran stan. Utočište pronalazi kod prijateljice Betike Petrović. Život sa čestim danima gladovanja se nastavio u vreme okupacije, ali je bivši verenik nije zaboravio.

- Zamolio me je apotekar Kedrović da vam ponesem ove sitnice i mnogo pozdrava - rekao je Žanki Stokić mlađi Kruševljanin uručujući joj paket.

A, u njemu su bili brašno, mast, biskvit, šunka, i ono što je najviše obradovalo glumicu i njene prijateljice - kafa i šećer. Pravu zaslađenu kafu, kako je posvedočila, nije popila mesecima.

Između dva svetska rata, Žanka Stokić nastavlja sa glumom i kao što je poznato, ostvaruje velike uloge. Sa novom glumačkom trupom ponovo dolazi u Kruševac 1928. godine (na slici), ali nema dokaza da se videla sa Dušanom Kedrovićem. Nakon uspešne karijere u kojoj je briljirala u predstavama "Uobraženi bolesnik", "Tartif", "Podvala", "Stanoje Glavaš", još više u Nušićevim delima "Ožalošćena porodica", "Put oko sveta", "Vlast" i bez sumnje, najviše u "Gospođi ministarki" koja je premijerno izvedena 1929, Žanka je odlučila da prekine ćutanje o svojim počecima i ispriča sve o svojim ljubavima.

- Dobro, pristajem. Ja ću da pričam, a ti beleži! Ala će to da bude roman sa milion događaja! Žanka kao glumica, i Žankine ljubavi. Čekaj, šta sam htela još da te pitam... dakle potpuno slobodno mogu o sebi da ispričam? Onda u zdravlje! - rekla je velika Žanka novinaru 1936. godine i tom prilikom prvi i jedini put spomenula svoju ljubav u Kruševcu.

Ostatak njenog života dobro je poznat i tragičan. Tokom Drugog svetskog rata igrala je u radio-dramama, kako bi nabavila lekove za dijabetes. Nakon oslobođenja, uhapšena i izvedena pred sud, gde joj je oduzeta nacionalna čast, a dodeljen posao čistačice ulica. Zabeleženo je da je 1947. godine ipak, neformalo "oprošten" nepostojeći greh i obećan povratak na scenu i to kod Bojana Stupice u JDP-u.

Scena iz filma "Grešnica bez greha" iz 1930.

Samo tri dana nakon dobrih vesti, velika Žanka je preminula. Sahranjena je na Topčidarskom groblju, spomenik joj je podigla odana služavka Magda. Rehabilitovana je 2009.godine. Kedrović je, s druge strane, dočekao starost kao uvažen apotekar. Žankin Dušan nastavio je porodičnu tradiciju, sa diplomama iz Beča, Inzbruka, Minhena. Bio je pobornik naučnog ispitivanja bilja u medicinske svrhe. Prvi kruševački apotekari bili su ekskluzivni distributeri bolnice, načelstva, građanstva. Čitavih 95 godina generacije Kedrovića lečile su Kruševac, a posle Dušana, apoteku je sve do penzije 1962. godine vodila njegova supruga Branislava.

Osnivač minhenski đak

Legendarnu apoteku Kedrović, pod imenom "Kod Svetog Jovana", osnovao je 1868. godine Dragoslav Kedrović. Bio je minhenski đak, magistar farmacije, zahvaljujući kome je Kruševac postao šesta varoš u Kneževini koja je dobila apoteku. U gradskom vlasništvu u centru Kruševca je pod imenom "Kedrović" radila sve do ove godine, kada je zajedno sa ZU "Apoteka Kruševac" data pod koncesiju. Rad je nastavljen, ali pod imenom koncesionara.

- Stari Kedrović je bio filantrop, pomagao siromašnim đacima, prosvetitelj, koji je školovao narod - kaže za "Novosti" etnolog Zorica Simić. - Za svoj rad Dragoslav Kedrović nagrađen je Ordenom Svetog Save i Takovskim krstom za učešće u ratovima 1876. i 1887. Lečio je koristeći austrijsku farmakopeju, odnosno od 1881 - srpsku farmakopeju. Sin Dušan je od njega preuzeo praksu 1907. godine.